Nejdorf-Nejbrowa - wlodawa.NET

Sławatycze: 90 lat od wizyty prezydenta II RP Mościckiego

Sławatycze:  90 lat od wizyty prezydenta II RP Ignacego Mościckiego
W dniu 3. czerwca w Mościcach Dolnych w gminie Sławatycze odbyły się uroczystości związane z 90. rocznicą wizyty prezydenta II RP Ignacego Mościckiego w dawnych nadbużańskich olęderskich koloniach (wsiach) Nejdorf i Nejbrow.

     Choć sama wizyta miała miejsce w dniu 30. czerwca 1928 roku – wg relacji tygodnika „Polesie” nr 1 z dnia 1 sierpnia 1928 roku – to uroczystości i imprezy towarzyszące obchodom tejże rocznicy odbyły się w dniu kojarzonym z lokowaniem tychże kolonii, podobnie jak ubiegłoroczne obchody czterechsetnej rocznicy osadzenia pierwszej grupy olędrów przybyłych z Prus Królewskich i wydaniu przywileju lokacyjnego przez hrabiego Rafała Leszczyńskiego w dniu 3 czerwca 1617 roku we Włodawie.

[wp_ad_camp_4]

     Postanowienia zawarte w treści powyższego przywileju były kilkakrotnie aprobowane (akceptowane) przez późniejszych właścicieli hrabstwa sławatyckiego, zarówno Leszczyńskich, jak i książąt Radziwiłłów i Wittgensteinów.

      Przybysze osadzeni na prawie holenderskim posiadali wiele przywilejów, w tym: wolność osobistą, możliwość odsprzedaży wartości mienia w przypadku opuszczenia kolonii, powoływanie własnego samorządu wsi z wybieranym wójtem, podstawową władzę sądowniczą, wolność religijną, prawo do własnej szkoły, zwolnienie od danin i pańszczyzny które zastąpiono czynszem dzierżawnym, oraz inne przywileje w określonych sprawach.

Sławatycze:  90 lat od wizyty prezydenta II RP Ignacego Mościckiego

     Faktem było również to, że nowi osadnicy dostawali ziemie trudne do zagospodarowania i utrzymania, w tym wypadku tereny podmokłe z występującymi corocznie powodziami lub podtopieniami.

     Kolonie Nejdorf i Nejbrow były najstarszymi koloniami olęderskimi na terenach Wielkiego Księstwa Litewskiego stanowiącego wraz z ziemiami polskimi ówczesną Rzeczpospolitą Obojga Narodów.

Sławatycze:  90 lat od wizyty prezydenta II RP Ignacego Mościckiego

     Pan prezydent Ignacy Mościcki nieprzypadkowo wizytował olęderskie wsie w 10. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości, gdyż po odzyskaniu wolności ponownie w całości znalazły się w granicach II Rzeczpospolitej i uzyskiwały bardzo dobre wyniki w rolnictwie i hodowli bydła mlecznego, a było to możliwe dzięki działającemu Kółku Rolniczemu „Łan”, Spółdzielni Mleczarskiej i Spółdzielni Kredytowej.

     Wielką rolę w odnowie duchowej mieszkańców, krzewieniu oświaty i gospodarce wsi w tym czasie -  już po likwidacji olęderskiego w XIX wieku - odegrali proboszczowie funkcjonujących tam parafii: ewangelicko-augsburskiej – ks. Ewald Lodwich, oraz rzymskokatolickiej – ks. Piotr Tatarynowicz.

     Szczegóły dotyczące prezydenckiej wizyty i wypływającej z niej korzyści zarówno dla domaczewskiej gminy jak i olęderskich wsi przedstawił w specjalnie przygotowanym referacie potomek nadbużańskich olędrów – Antoni Chorąży.

Sławatycze:  90 lat od wizyty prezydenta II RP Ignacego Mościckiego

     Na wniosek księdza Ewalda Lodwicha, wsie Nejdorf i Nejbrow -   za zgodą władz województwa poleskiego -  przemianowane zostały na cześć Pana Prezydenta odpowiednio na Mościce Dolne i Mościce Górne, już od 1. stycznia 1929 roku.

     Wydarzenia wrześniowe związane z zaborem ziem polskich w wyniku agresji radziecko-niemieckiej w 1939 roku sprawiły, że w wyniku decyzji sowieckich władz okupacyjnych prawobrzeżne część Mościc Dolnych i całe Mościce Górne zostały w latach 1939-1941 zlikwidowane.

     Ludność o niemieckich korzeniach narodowościowych została wysiedlona do tzw. „Kraju Warty” tworzonego na zachodnich ziemiach Polski, a potomkowie olędrów polskich zmuszeni zostali do przeniesienia swoich domostw do wsi Kacie k. Domaczewa, ok. 2 km od rzeki Bug.

     Niewielka część Mościc Dolnych leżąca na lewym brzegu i znajdująca się pod okupacją niemiecką ocalała w całości, a znajdujące się tu wolne domy po olędrach niemieckich otrzymali potomkowie olędrów z prawego brzegu, pozostawiając tam wzniesione w czasie wojny budynki i gospodarstwa.

      W ten sposób lewobrzeżna część wsi Mościce Dolne, która w okresie międzywojennym i jeszcze kilkanaście lat po wojnie funkcjonowała w strukturach gminy Zabłocie (w tym w gromadzie Jabłeczna) powiatu bialskiego, stała się dziedziczką wielowiekowej historii i tradycji nadbużańskich olędrów.

     Od 1959 roku na stałe weszła w skład gminy Sławatycze, powracając niejako do historycznych dziejów związanych z funkcjonowaniem olęderskich kolonii w dobrach Leszczyńskich, później zaś w tzw. „Państwie Sławatyckim” Radziwiłłów, Wittgensteinów i Hohenlohe.

     Dzięki wsparciu władz gminnych i samorządowych oraz Gminnego Ośrodka Kultury i środowisk potomków olędrów w kraju i rozsianych na czterech kontynentach oraz historykom, regionalistom i pasjonatom - pamięć o nadbużańskich olędrach, ich życiu i tradycji jest ciągle żywa i budzi zainteresowanie nie tylko samych wspomnianych potomków olęderskich kolonistów znad Bugu.

       Uroczystości związane z obchodami 90. rocznicy wizyty prezydenta Mościckiego rozpoczęła msza święta w kościele rzymskokatolickiej p.w. M.B.R. w Sławatyczach.

     Następnie przed Wiejskim Centrum Aktywności Społecznej w Mościcach i głazem z tablicą upamiętniającą 400. rocznicę założenia kolonii w Mościcach Dolnych odbyła się część oficjalna uroczystości, w tym:

  • hymn państwowy odegrany przez Sławatycka Orkiestrę Dętą,
  • przemówienie wójta gminy Sławatycze Grzegorza Kiec wprowadzające do obchodów rocznicowych wizyty prezydenta I. Mościckiego, jak nawiązujące do olęderskiej historii i tradycji, wraz z podkreśleniem znaczenia tego wydarzenia w kontekście zbliżającego się jubileuszu 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości,
  • wystąpienie Pana Pawła Solocha, szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego, ministra w Kancelarii Prezydenta RP,
  • wystąpienie Pana Andrzeja Czapskiego przedstawiciela fili Urzędu Marszałkowskiego w Białej Podlaskiej,
  • ceremonia odsłonięcia tablicy pamiątkowej z okazji 90. rocznicy wizyty Prezydenta II RP Ignacego Mościckiego (przecięcie wstęgi przez gości honorowych, przedstawicieli władz gminy Sławatycze oraz sołectwa i mieszkańców wsi Mościce Dolne)
  • wygłoszenie referatu okolicznościowego przez Antoniego Chorążego, potomka nadbużańskich olędrów, przedstawiciela wsi Mościce Dolne,
  • występ Sławatyckiej Orkiestry Dętej (4 utwory),
  • przekazanie przez przedstawicieli Freundeskreis Neudorf / Neubrow am Bug (Koła Przyjaciół Nejdorf / Nejbrow nad Bugiem) Siegfrieda Ludwiga i Jensa Ryla gminie Sławatycze trąbki Yamaha (YTR2330). Prezent ufundowany przez: EKM, Diakonia Środkowych Niemiec, Związek Socjalny Saksonii, Fundacja KWW.

Ufundowane zostały również 2 mikrofony dla Zespołu Szkół w Sławatyczach.

W dalszej części artystycznej odbyły się:

prezentacje artystyczne w wykonaniu solistów, zespołów muzycznych i tanecznych, w tym grupy tanecznej z GOK prowadzonej przez Panią Ninę Litwiniec, „Sławatyckich Perełek” w repertuarze patriotycznym, oraz koncert zespołu Braci P.

      Ponadto imprezie towarzyszyły prywatne wystawy Antoniego Chorążego  nawiązujące do historii, tradycji i życia codziennego życia olęderskiej wsi, w tym:

  • wystawa planszowa pt. „Olędry nad Bugiem”,
  • wystawa eksponatów (stare narzędzia, wyroby i przedmioty) pt. „W dawnym domu i zagrodzie”.

      Uczestnicy uroczystości mogli też zasmakować regionalnych potraw i przekąsek (w tym olęderskich specjałów) przygotowanych przez gospodynie z gminy Sławatycze w ramach przygotowanej degustacji.

Nie zabrakło też dobrej zabawy przy rytmach muzyki i śpiewu miejscowych artystów.

       Niewielka dziś olęderska wieś dziękuje wszystkim za obecność w obchodach rocznicowych, licząc na kontynuację i dalszą promocję swojego niezwykłego położenia, historii i tradycji w kolejnych corocznych olęderskich imprezach w pierwszy weekend miesiąca czerwca, wpisanych także w kalendarz działalności Gminnego Ośrodka Kultury w Sławatyczach.

      W przeddzień uroczystości rocznicowych – w dniu 2. czerwca  - w Zespole Szkół w Sławatyczach odbyły się natomiast zawody sportowe, a następnie zwiedzanie terenu w ramach zorganizowanego w tym dniu pierwszego „Międzynarodowego Festiwalu Kultury i Sportu” jako wydarzenia nawiązującego do propozycji przedstawicieli Koła Przyjaciół Neudorf -Neubrow w Niemczech, panów: Siegfrieda Ludwiga i Jensa Ryla. W imprezie tej uczestniczyła młodzież szkolna z gminy Sławatycze, wspólnie z młodzieżą z Białorusi, z terenów sąsiedzkich wsi dawnych  kolonii olęderskich w obecnym sielsowiecie Domaczewo.

      Po podpisaniu przez gminę Sławatycze umowy partnerskiej z jedną z gmin z okolic Lipska w Saksonii, formuła Festiwalu zostanie poszerzona o obecność dzieci i młodzieży z Niemiec.

Załączone fotografie uzupełniają wizualny przekaz niniejszej relacji. 

 

Tekst: Antoni Chorąży Zdj. UG Sławatycze

/ź/ slawatycze.pl

data publikacji: 12/06/18

Podaj dalej, powiadom znajomych....

Komentarzy   

Wizyta potomków olędrów

Sławatycze OleandryW dniu 28-29 kwietnia b.r. przebywała na terenie Gminy Sławatycze delegacja z Zarządu Stowarzyszenia Mutterkolonie Neudorf und Tochterkolonien „Bugholendry” w Berlinie, zrzeszającego potomków nadbużańskich olędrów zamieszkujących obecnie w Niemczech.

Głównym celem spotkania z przedstawicielami Rady i Urzędu i Gminy Sławatycze w dniu 29 kwietnia było uzgodnienie szczegółowego planu obchodów rocznicowych 400-lecia założenia dwóch najważniejszych kolonii nad Bugiem - lokowanych na prawie holenderskim, w początkowym okresie zwanych Neubruch i Neudorf.

Rocznica ta przypada w dniu 3 czerwca 2017 roku, a jej 3-dniowe obchody zaplanowano w dniach 2-4 czerwca 2017 r., w tym po stronie białoruskiej w dniu 4 czerwca.

[wp_ad_camp_3][wp_ad_camp_2]

Delegacji przewodniczył prezes Zarządu Stowarzyszenia - pan Eduard Bütow, a towarzyszyła sekretarz Zarządu - pani Elke Blank, oraz w charakterze tłumacza – pani Bertha Harding.

W związku z tym, że skrupulatnie przygotowany w 2014 roku przez poprzedni Zarząd Stowarzyszenia „Bugholendry” (Siegfried Ludwig i Jens Ryl) i uzgodniony z poprzednimi władzami Gminy Sławatycze program tychże obchodów - ze względów obiektywnej zmiany sytuacji w okresie ostatnich dwóch lat – musiał ulec drobnym korektom w zakresie godzin i punktów jego przebiegu, wstępnie uwzględniono i uzgodniono te zmiany.

Ze strony Rady i Urzędu Gminy i GOK w spotkaniu uczestniczyli: Wójt Gminy Sławatycze - Grzegorz Kiec, Przewodnicząca Rady Gminy - Józefa Buczek, oraz Dyrektor GOK - Bolesław Szulej. Na zaproszenie ww. osób w spotkaniu uczestniczył także Antoni Chorąży z Mościc Dolnych, utrzymujący kontakty z potomkami olędrów w Polsce i w Niemczech, oraz innych europejskich krajach.

Stronę białoruską reprezentował pan Walerij Miller, towarzyszący logistycznie delegacji niemieckiej na Białorusi (gdzie w dniach poprzednich również dokonano niezbędnych uzgodnień organizacyjnych w Domaczewie), i w Polsce.

Dzisiejsza wieś Mościce Dolne, stanowi niewielką enklawę dawnego Neudorfu, która ocalała dzięki zmianie koryta rzeki Bug w 1821 roku i po II wojnie światowej pozostała w granicach Polski. Prawobrzeżna część Mościc Dolnych (d. Neudorf) i całe znajdujące się tam Mościce Górne (Neubruch, późn. Neubrow) - zostały zlikwidowana na mocy decyzji sowieckich władz okupacyjnych w latach 1939-1941.

Na prawym brzegu (okolice Domaczewa) znajduje się plac po spalonym w 1941 roku kościele ewangelicko-augsburskim w Mościcach Dolnych oraz cmentarz tychże wyznawców w Mościcach Górnych, w dzielnicy „Borek”.

Stąd też, planowany program obchodów obejmuje uroczystości na lewym brzegu (Sławatycze i Mościce Dolne) w Polsce, oraz na prawym – Domaczewo i okolica po dawnych koloniach.

W trakcie przebiegu uroczystości planowane są imprezy sportowe, prelekcje historyczne, imprezy folklorystyczne, pokazy i parada historyczna, jarmark rzemiosła i pokazy kulinarne, występy artystyczne i fajerwerki.

Historyczną wielokulturowość na tym terenie podkreśli nabożeństwo ekumeniczne z udziałem duchownych i wiernych kościołów: ewangelickiego, katolickiego i prawosławnego, oraz bicie dzwonów we wszystkich kościołach - po obu stronach Bugu - o tej samej porze dnia.

[wp_ad_camp_4]

Strona niemiecka zapowiedziała obecność co najmniej 80 osób – potomków olędrów - zamieszkujących najstarsze kolonie olęderskie nad Bugiem, oraz miejscowości na Wołyniu (wychodźstwo z kolonii macierzystych Neudorf-Neubrow) i gości z okolic Irkucka nad Bajkałem, gdzie na początku XX wieku założyli oni 3 wsie, opuszczając wołyńskie wsie, do których przeniknęli z Nejdorf-Nejbrowa (XIX-wieczna pisownia nazw kolonii) - w I połowie XIX wieku.

Zarówno władze gminy jak i gminny samorząd - liczą na wsparcie organizacyjne poszczególnych gminnych sołectw, sponsorów i osób prywatnych, a zwłaszcza potomków nadbużańskich olędrów - w organizacji wymienionych imprez programu uroczystości, przygotowanie pokazów, prezentacji i występów artystycznych.

400-lecie mają upamiętnić okolicznościowe tablice na obu brzegach rzeki.

Szczegółowy plan zostanie zamieszczony na stronie internetowej gminy Sławatycze po dokonaniu merytorycznych uzgodnień dotyczących udziału finansowego Stowarzyszenia „Bugholendry” w organizację imprezy.

Tekst i foto: A. Chorąży

źrodło: www.slawatycze.pl

[osm_map_v3 map_center="51.77,23.583" zoom="13" width="100%" height="450" ]

data publikacji: 10/05/16

Podaj dalej, powiadom znajomych....

Komentarzy